Ekam- 17 || Nyaytantra

 સા. વિ || ધો 8 એકમ-17 || ન્યાયતંત્ર
S.S || STD 8 || Ekam- 17 || Nyaytantra

[Q - 1]. નીચેના પ્રશ્નોના ઉત્તર એક વાક્યમાં આપો.

(1) ફોજદારી દાવામાં કઈ બાબતોનો સમાવેશ કરી શકાય?

A. ચોરી, લૂંટફાટ, ખૂન, મારામારી વગેરેના દાવાઓ ફોજદારી દાવા

 (Criminal Matter) કહેવાય છે.

(2) સેશન્સ ન્યાયાધીશ કોને કહેવાય?

A. જિલ્લા અદાલતમાં ન્યાયાધીશ ફોજદારી મુકદમા ચલાવે ત્યારે સેશન્સ ન્યાયાધીશ કહેવાય છે.

(3) આપણા દેશની બધી અદાલતોમાં કઈ અદાલતનું સ્થાન સૌથી ઊંચું છે?

A. આપણા દેશની બધી અદાલતોમાં સર્વોચ્ચ અદાલતનું સ્થાન સૌથી ઊંચું છે.

[Q - 2]. નીચેના પ્રશ્નોના ઉત્તર આપો.

(1) વડી અદાલતની સત્તા અને કાર્યો વિશે નોંધ લખો.

A. વડી અદાલતના અધિકાર ક્ષેત્રમાં નીચે મુજબ ત્રણ બાબતોનો સમાવેશ થાય છે.

– મૂળ અધિકાર ક્ષેત્ર

– વિવાદી અધિકાર ક્ષેત્ર

– વહીવટી અધિકાર

વડી અદાલતની સત્તા અને કાર્યો : –

– દીવાની, ફોજદારી અને મહેસૂલી પ્રકારના દાવાઓ સાંભળી ન્યાય આપે છે.

– બંધારણની કલમ -226 અનુસાર રાજ્યના સંદર્ભમાં મૂળભૂત હકોના રક્ષણની બાબતમાં આદેશો - હુકમો જારી કરવાની સત્તા છે.

– તેના અંકુશ હેઠળની અદાલતોના ચુકાદાઓ વિરુદ્ધની અપીલ સાંભળે છે.

– તેના તાબા હેઠળની રાજ્યની તમામ અદાલતો પાસેથી રિપોર્ટ મંગાવી શકે છે.

– તેના અંકુશ હેઠળની અદાલતો માટે સામાન્ય નિયમ બનાવી અથવા સુધારી શકે છે.

– વડી અદાલતના ચુકાદા સામે સર્વોચ્ચ અદાલતમાં અપીલ કરી શકાય છે.

(2) લોકઅદાલતના ફાયદા જણાવો.

A. – દરેક જિલ્લામાં કાયમી લોકઅદાલતોની સ્થાપના કરવામાં આવેલ છે.

– આ કાયમી લોકઅદાલતમાં કેસ દાખલ કરવા માટે અથવા કોઈ કાર્યવાહી કરવા માટે કોર્ટ ફી ભરવાની રહેતી નથી.

– ન્યાયતંત્રને ઝડપી અને બિનખર્ચાળ બનાવવા લોકઅદાલતો કાર્યરત છે.

– આ લોકઅદાલતનો મુખ્ય ઉદેશ કોર્ટમાં કેસ લડી રહેલા બે પક્ષો વચ્ચે ન્યાયનો વિલંબ નિવારી સુખદ સમાધાન લાવવાનો હોય છે.

– લોકઅદાલતના માધ્યમથી અનેક કેસોના ઝડપી અને સુખદ સમાધાન આવ્યા છે.

– નાગરિક અને કોર્ટના સમયે અને નાણાં બચે છે.

– લોકોને કાયદાકીય આંટીઘૂંટીમાંથી બચાવી શકાય છે.

– લોકઅદાલતનો સૌપ્રથમ પ્રયોગ ગુજરાતથી શરૂ થયો હતો.

[Q - 3]. ખાલી જગ્યા પૂરો.

(1) ન્યાયની દેવીએ પોતાના હાથમાં ............ અને ............ ધારણ કરેલ છે.

A. ત્રાજવું , તલવાર

(2) વડી અદાલતના ચુકાદા સામે ............ અદાલતમાં અપીલ કરી શકાય છે.

A. સર્વોચ્ચ

(3) ગુજરાત રાજ્યની વડી અદાલત ............ શહેરમાં છે.

A. અમદાવાદ

(4) આપણા દેશની સર્વોચ્ચ અદાલત ............ શહેરમાં છે.

A. દિલ્લી