મીરાંબાઈ

 ✅ મીરાંબાઈ  ✅

🔺 ઉપનામ 👉 જનમ જનમની દાસી, પ્રેમદિવાની 

🔺 જન્મ 👉 ઇ.સ 1499 

🔺જન્મસ્થળ 👉 કુડકી, મેડતા

(રાજસ્થાન)

🔺દાદા 👉 રાઠોડ રાવ દૂદાજી 

🔺પિતા 👉 રત્નસિંહ

🔺 ગુરુ 👉 રૈદાસ 

🔺 સસરા 👉 રાણા સંગ્રામસિંહ 

🔺 પતિ 👉 ભોજરાજ

🔺 દિયર 👉 વિક્રમસિંહ

🔹 મીરાંએ રાણા પ્રતાપના કાકી થાય.

🔹 મીરાંએ તુલસીદાસ પાસેથી પત્ર-

      વ્યવહાર કરવાની પ્રેરણા લીધી હતી.

🔹 મીરાંએ મેવાડ છોડી મેડતા ગયા ત્યાંર

      બાદ વૃંદાવન અને છેલ્લે દ્વારિકામાં

      પંચમહાભૂતમાં વિલીન થયાનું માન-

      વામાં આવે છે. 

🔹 બ.ક.ઠાકોરે મીરાંના પદોને " ત્રીજા નેત્ર

      ની પ્રસાદી " કહી છે.

🔹 કવિ કલાપીએ નરસિંહ મહેતા અને 

      મીરાંબાઈ માટે કહ્યું છે "હતો નરસિંહ,

      હતી મીરાં, ખરાં ઇલ્મી, ખરાં શૂરાં "

🔹 મીરાંબાઈએ રાજસ્થાની, ગુજરાતી

      અને વ્રજ ભાષામાં સર્જન કર્યું છે.

🔶 સમકાલીન રાજાઓ 👉

📌 બાબર, હુમાયુ , શેરશાહ સુરી,અકબર

📌 રાણા ઉદયસિંહ, રાણા પ્રતાપ 

🔷 જાણીતું સાહિત્ય 👉

➖ નરસિંહજી કા માહ્યરા

➖ સત્યભામાનું રૂસણું

➖ ગીતગોવિંદની ટીકા

➖ મીરાંની ગરબી

➖ લે ને તારી લાકડી

➖ હા રે કોઈ માધવ લો

➖ રામ રમકડું જડ્યું રે

➖ પગ ઘૂંઘરૂં બાંધ મીરાં નાચી રે

➖ વૃંદાવન કી કુંજ ગલી મેં

➖ કૃષ્ણભકિતના પદો

 

 *મીરાબાઈ*

👉મારવાડના મેડતામાં દાદા રાવ દુદાજી પાસે રહીને મીરાંએ આકંઠ ભક્તિરસ પીધો ને માતાએ રમવા આપેલી શામળિયાની મૂર્તિ એ પ્રેમભક્તિનું કેન્દ્ર બની ગઈ . એણે ગાયું હતું કે “ બીજાને મીંઢળ નહિ રે બાંધું ” છતાં વડીલોની ઇચ્છાને વશવર્તી તેને ચિત્તોડના રાણા સંગ્રામસિંહના પાટવીકુંવર ભોજરાજ સાથે પરણાવી દેવામાં આવી . 

 👉ચિત્તોડના રાજવી શૈવભક્ત કુટુંબમાં સંસારી નજરે રાજરાણી બની , છતાં 'મેરે તો ગિરધર ગોપાલ દૂસરા ન કોઈ' માનનાર મીરાં તો ‘ પગ ઘૂંઘરું બાંધી ' , નાચતી ગાતી જ રહી . પણ સાસરિયાના રાજકુટુંબને આમ ‘લોકલાજ ખોવી' ન જ ગમે એટલે આ કૃષ્ણભક્તિનો કુછંદ છોડાવવા તેમણે વિવિધ ઉપાયો કર્યા .

 👉રાણાએ મોકલેલા વિષના પ્યાલાનેય મીરાં તો અમૃત ગણી ગટગટાવી ગઈ . જાતજાતની સતામણીને કારણે તેની સહન શક્તિની હદ આવી ગઈ . સાસરિયા સાથેના ક્લેશના અને કચવાટના પ્રસંગોને કારણે મીરાં મેવાડથી હવે કંટાળ્યાં હતાં . જીવનના ભયથી નહીં , પરંતુ ભક્તિમાં વારંવાર પડતા વિક્ષેપથી . આમ એણે કૃષ્ણ ન છોડ્યો પણ મેવાડ છોડ્યો . ગઈ એ વ્રજભૂમિમાં વૃંદાવનમાં પ્રવાસના ને જીવનના મારગે ઉરના ઉમળકામાંથી જાગ્યાં તે ગીતો ગાતી . એણે નથી રચ્યો મહાગ્રંથ - ન મહાકાવ્ય રચ્યાં છે , પણ રચ્યાં છે ત્રણસોએક પદો , પણ હૃદયમાંથી જાણે સીધાં જ પ્રગટેલાં આ ગીતોની અજબ મોહિનીએ – એની પ્રેમલક્ષણા ભક્તિએ ગોપીહૃદયનો સાક્ષાત્કાર કરાવ્યો .

 👉મીરાંના પદો મધ્યકાલીન ગુજરાતી ભાષાનું અનોખું આભૂષણ છે – આભરણ છે . તેનાં પદોએ ખાસ કરીને ગુજરાતી - રાજસ્થાની પ્રજા પર તો વિશેષ કામણ કર્યું છે . મેવાડમાં મીરાંનો સંપ્રદાય ચાલે છે . કૃષ્ણ - મીરાંની મૂર્તિઓ એકસાથે પૂજાય છે . મીરાંએ કંઈક અંશે રાધાનું પદ છીનવી લીધું છે .

▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️

( માહિતી સ્ત્રોત = જોરાવરસિંહ જાદવ નું પુસ્તક )

*^*^*^*^*^*^*^*^☆*^*^*^*^*^*^*^